آینده‌پژوهی بحران آب در ایران به‌روش سناریوپردازی

پژوهش‏های صورت‌گرفته در جهان نشان می‏دهد که تا سال 2050 بیش از 15 درصد مردم جهان، که اغلبشان در خاورمیانه و آفریقا هستند، بحران و کمبود شدید آب را تجربه خواهند کرد. بحران آبی آینده یکی از پتانسیل‏های مهم بالقوه برای نزاع و چالش‏‏های امنیتی بین‏المللی است که قابلیت تبدیل‌شدن به بحران بزرگ بین‏المللی را دارد. ایران به‌عنوان کشوری با تنش‏های آبی فراوان و واقع‌شده در منطقۀ بحرانی خاورمیانه، با دورنمایی نگران‏کننده روبه‌رو‌ست که در صورت نبود مدیریت صحیح و تنظیم سیاست‏های داخلی و بین‏المللی مطلوب برای آینده، با بحران‏های زیست‌محیطی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و حتی نظامی‌ـ امنیتی در داخل و خارج از مرزهای سیاسی مواجه خواهد شد. ابعاد و پیامدهای این بحران می‏تواند استقلال و تمامیت ارضی کشور را به چالش بکشاند. از این‌رو، شناخت این پیامدها و چگونگی مدیریت آنها امری ضروری است. دقیق‌ترین و بهترین راه شناخت رخدادهای آینده، سناریونویسی است که در این پژوهش با تکیه بر پیش‌ران‏های اصلی مسئلۀ آب در ایران یعنی: 1. افزایش جمعیت؛ 2. تقاضای روز‌افزون برای مصرف؛ و 3. تغییرات آب و هوایی‌ـ که این پیش‌ران‏ها با تکیه بر روش دلفی و پنل خبرگان استخراج شده است‌ـ می‏توان از چهار سناریوی محتمل سخن به میان آورد. این چهار سناریو عبارت‌اند از: الف) ایران ناامن می‏شود، تشدید بحران؛ ب) رفع بحران؛ ج) به‌ تعویق ‌افتادن بحران در کوتاه‌مدت؛ د) به‌ تعویق ‌افتادن بحران در بلندمدت. با فرض‌گرفتن هر یک از این سناریوها می‏توان یک نقشۀ ‏راه دقیق و راهبردی برای مدیریت صحیح و مواجهۀ منطقی با بحران آب برای سال‏های آتی تهیه کرد و در دستور کار سازمان‏ها و نهادهای متولی قرار داد.